“Yaşamınızı en çok etkileyen gıda alerjisi” olarak bilinen Çölyak hastalığı, günümüzde sık karşılaştığımız bir hastalık türü. En sevilen yiyeceklerden uzak durmanıza neden olan Çölyak, tüm yaşantıyı etkileyebilmektedir. Kalıtsal olarak ortaya çıkabilen Çölyak hastalığı eğer tedavi edilmezse hayatı çekilmez bir hale getirebilmekte. Ankara Çölyak Hastalığı tedavisi ile adından sıkça söz ettiren Dr. Meral Sözen ile çölyak hastalığı nedir, neden oluşur, belirtileri nelerdir, tedavisi nasıl yapılır sorularının yanıtlarını bu içerikte bulabilecek ve çölyak hastalığına geniş bir perspektiften bakabileceksiniz.
İçindekiler
- Çölyak Hastalığı Nedir?
- Çölyak Hastalığına Zemin Hazırlayan Faktörler Neler?
- Stres
- Viral Enfeksiyonlar
- Genetik Yatkınlık
- Çölyak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
- Emilim Bozukluğu
- Beslenme Bozukluğu, Vitamin Ve Mineral Yetersizliği
- Kimler Çölyak Hastalığı İçin Risk Taşıyor?
- Çölyak Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
- Çölyak Hastalığının Tedavisi Var mı?
Çölyak Hastalığı Nedir?
Çölyak hastalığı; buğday ve türevi yiyeceklerde yer alan “glüten” adlı proteine karşı bağırsaklarda gelişen alerjik reaksiyona verilen isimdir. Oluşan bu reaksiyon sonrasında ise ince bağırsak hücreleri hasar görür ve iltihaplanır. Bu iltihaplanma ve hasar sonucu ince bağırsak duvarı üzerindeki emilimi sağlayan tüycükler zarar görür. İltihaplanma ve hasar sonucunda ishal ortaya çıkar ve vücut fonksiyonlarının düzenlenmesi için gerekli bazı maddelerin emilimi bozulur.
Yapılan araştırmalara göre Çölyak hastalığının en büyük nedeni genetik yatkınlık. Ailesinde çölyak hastalığı tanısı konmuş kişilerde de ortaya çıkabilen Çölyak hastalığı çift yumurta ikizlerinde %30 oranında görülürken, tek yumurta ikizlerinde ise yüzde %70 oranında görülüyor.
Tahıl içerisinde bulunan glutene karşı antikor oluşumu ile seyreden kronik bir hastalıktır. Klasik hastalık emilim bozukluğu, ishal, gaz, şişkinlik ve kilo kaybı ile seyreder. Ancak anemi, kronik yorgunluk, fibromyalji, kısa boy, infertilite, epilepsi nöbeti, osteoporoz ile de kendini gösterebilir. Bağ dokusu hastalıkları, otoimmun hastalıklar ve dermatitis herpetiformis ile birlikte görülebilir.
Tanı için öykü ve fizik muayene sonrası kan tetkikleri istenir. Kan tetkikleri sonrasında hastalık şüphesi devam etmesi halinde endoskopik ince bağırsak biyopsisi önerilir. Tanı; klinik, serolojik ve histopatolojik bulguların kombinasyonu ile doğrulanır.
Tedavisi glutenli ürünlerden mutlak uzak durmak ve eşlik eden durumların tedavisi şeklindedir.
Çölyak Hastalığına Zemin Hazırlayan Faktörler Neler?
Stres
Stres, bugün birçok hastalığın ilerlemesinde yâda ortaya çıkmasındaki temel faktörlerden. Elbette, bu durum çölyak içinde geçerli. Yoğun stres altında çalışan yâda stresli bir yaşama sahip olan kişilerde “sessiz çölyak” yani “belirti vermeyen ancak kalıtsal olan çölyak hastalığı” bu dönemlerde ortaya çıkabilmekte ve kişinin hem rutinini hem de psikolojisini olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
Viral Enfeksiyonlar
Bağışıklık sistemi zayıflıkları, birçok hastalığa davet kapısı aralar. Çölyak hastalığında ise viral enfeksiyonlar da en az stres kadar etkin rol oynamakta.
Genetik Yatkınlık
Ailesinde çölyak hastalığı olan kişiler, belirli dönemlerde rutin kontrollerini yaptırmaz ve Çölyak’a göre bir beslenme düzeni uygulamazsa ilerde Çölyak hastalığı ile karşılaşabilir.
Çölyak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Erken ve geç başlangıca sahip iki dönem bulunmaktadır. Erken dönemde bebeğin anne sütünden ek gıdaya geçişi ile başlayabileceği gibi 30-40 ‘li yaşlarda da hastalık başlayabilir. Cinsiyete göre daha sık görüleceğine dair bir bilgi bulunmamaktadır. Uluslararası yayınlardaki verilere göre çölyak hastalığı her 100 kişiden birinde görülmektedir. “Latent” yâda “sessiz çölyak” kendini uzun süreler gizleyebilir ve belirti vermeyebilir. Bir süre sonra gelişen Çölyak hastalığı ilk olarak ishal, şişkinlik ve karın ağrısı ile belirti veriyor.
Emilim ve sindirim bozukluğu söz konusu olduğunda dereceye göre belirti veren Çölyak hastalığı, her yaştan kişilerde farklı belirtiler verebilmektedir. Çocuklarda gelişme yada büyüme gerilikleri Çölyak hastalığının erken bulgusunu sağlayabilirken yetişkinlik dönemlerinde erken teşhis yapılamayabilir. Ancak, okul başarısızlığı, davranış bozuklukları, huysuzluk, uyuklama gibi durumlar sebebiyle çocuklarda Çölyak hastalığı teşhisini yapmak çok daha kolaydır. Yetişkinlerde ise Çölyak kendisini iki şekilde göstermektedir:
- Emilim bozukluğu ile
- Mineral ve vitamin eksikliği
Emilim Bozukluğu
Protein, karbonhidrat ve yağ emilimi eğer ki bozulursa ishal ve şişkinlik sorunu yaşanır. İnce bağırsak duvarında oluşan bu bozukluklar nedeniyle birçok maddenin emilimi olmayacaktır. Bu nedenle kalın bağırsağa geçen sindirilmemiş gıdaların bir kısmı kalın bağırsaktaki bakteriler tarafından sindirilecektir. Bu gaz oluşumuna neden olur bunun yanı sıra sindirilmemiş gıdalar bağırsak kanalında daha fazla suyun kalmasına neden olarak geçmek bilmeyen ishale neden olacaktır. İnce bağırsak duvarındaki harabiyet nedeniyle başka gıdaların da emilimi bozulacaktır. Örneğin süt proteininin sindiriminde de sorun olacağı için ikincil laktoz intoleransı ortaya çıkacabilir.
Beslenme Bozukluğu, Vitamin Ve Mineral Yetersizliği
Kansızlık, kemik erimesi, kısırlık, dişlerde kolay çürüme, saç dökülmeleri gibi birçok probleme yol açan vitamin& mineral eksiklikleri Çölyak hastalarında sıkça görülür. Aynı zamanda, zayıflamaya devam eden ve kas güçsüzlüğü yaşayan Çölyak hastası, iştahsızlıktan da yakınmaktadır.
Kimler Çölyak Hastalığı İçin Risk Taşıyor?
Toplumda %1 oranında görülebilen Çölyak, kadınlarda daha sık görülürken çocuklarda ise 10 yaş üzerinde görülebilir. Yetişkinlerde tahıl tüketimine bağlı olarak şiddeti artan Çölyak riskini taşıyan kişiler sıklıkla genetik yatkınlığı olan kişilerdir.
Eğer ki birinci derecede yakınlarında IGA yetmezliği varsa risk %10 kat artmaktadır. Aynı zamanda Otoimmun hastalığı, Tip 1 diyabeti, Sjögren sendromu, hipotirodizm ile de ortaya çıkabilen Çölyak hastalığı, sıklıkla genetik açıdan risk altında olanları tehdit eden bir hastalıktır.
Çölyak Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Yukarıda sayılan belirtiler söz konusu olduğunda Gastroenteroloğunuz sizi ayrıntılı olarak muayene eder. Kan ve dışkı testlerinde ise magnezyum, kalsiyum, potasyum, protein, B12 vitamini gibi eksikliklere bakılır ve iltihap belirteçleri kontrol edilir. Tam kan sayımından çölyak hastalığı testlerine kadar birçok testi size uygulayan doktorunuz kesin tanıyı koymak için endoskopi isteyip bağırsak mukoza biyopsisi de yapabilir.
Çölyak Hastalığının Tedavisi Var mı?
Gluten içeren gıdalardan uzak durma zorunluluğu doğuran Çölyak hastalığı, göründüğü kadar masum bir hastalık değil. Kişinin sosyal ve psikolojik durumunu birçok açıdan etkileyen Çölyak hastaları, ishal şikâyetlerinden bir hayli muzdaripler…
Erken dönemde teşhis edilmeyen Çölyak hastalığı ise ileride ciddi problemleri de beraberinde getirebilir. Tedavi edilmemiş Çölyak hastaları; Kanser, bağırsak lenfoması, bağırsak ülserleri açısından risk altındadır.
Çölyak hastalığının birincil tedavisi glüteni hayatından çıkarmak olup, ilaçla tedavisi yoktur.
Glutensiz diyet ile yaşanan şikâyetler minimuma indirilebilen Çölyak hastalığının kesin tanısı konmadan Glutensiz diyet yapmak doğru değildir. Çünkü Çölyak olarak düşünülen rahatsızlık belki de başka bir hastalığı işaret ediyor olabilir. Bu nedenle, gastroenteroloğunuz size net bir tanı koymadan Glutensiz diyet programlarını uygulamayın.
Ancak, tanısı koyulan Çölyak hastalığı içinse hayat boyunca beslenmenizi değiştirmeniz gerekiyor. Buğday, arpa ve çavdar ile birlikte hazırlanan gıdaları tüketmemek hayatınızda en önemli beslenme kuralı olmalı. Pirinç, mısır, patates ve soya unu, Meyve, sebze, yumurta ve et dâhil her şeyi yiyebilir böylece şikâyetleri minimuma indirebilirsiniz. Ancak, bağırsak mukozasının iyileşmesi 2 yıl sürede genelde 4 ila 6 ay içinde bağırsak mukozası kendine gelmeye başlar.
Sizde Çölyak Hastası Olduğunuzu Düşünüyorsanız yâda Çölyak Hastalığının tedavisini Uygulamak İstiyorsanız Dr. Meral Sözen Sizi Bekliyor!
Çölyak hastalığının yarattığı negatif eksiklikleri sona erdirmek Glutensiz diyet ile çok kolay! Ancak, bu diyeti uygulamak için Çölyak hastalığı testlerinin yapılması ve tanının konması en doğrusu. Sizde içerikte saydığımız belirtileri yaşıyorsanız ve Çölyak hastası yakınınız varsa Dr. Meral Sözen’in merkezine gelerek kısa sürede tanı ve tedaviyi yaptırabilir ve “daha konforlu” bir yaşama “merhaba” diyebilirsiniz.
Bunlar da İlginizi Çekebilir
Her geçen gün değişen yeme alışkanlıkları sebebiyle “bağırsaklar” mutasyona uğruyor d…
Devamını Okuİnce bağırsağın mideden sonra gelen bölümü duodenum olarak adlandırılmaktadır. Duoden…
Devamını Oku