Gaz Şişkinlik Yapan Nedenler - Doktor Meral Sözen Gastroenteroloji Uzmanı

Gaz ve şişkinlik birçok farklı nedenden kaynaklanabilir. Bunlar arasında mide ve bağırsak hastalıkları, safra kesesi ve pankreas hastalıkları yer alır. En sık görülen nedenler irritable bağırsak sendromu ve mide kaynaklı problemlerdir; safra kesesi ve pankreas hastalıkları daha az görülür. Ayrıca besin alerjileri, laktoz intoleransı ve çölyak hastalığı gibi durumlar da gaz ve şişkinliğe yol açabilir.

Mide ve bağırsak hastalıkları arasında gastrit, mide ülserleri, reflü hastalığı ve yemek borusunun alt ucunda kasılmayla seyreden akalazi gibi durumlar gaz ve şişkinlik nedeni olabilir. Bu hastalıkların belirtileri farklı olsa da ortak belirti genellikle gaz ve şişkinliktir. Eşlik eden diğer belirtiler de, hastalığın kaynağının tahmin edilmesine yardımcı olur ve gerekli tetkiklerle tanı konup tedavi başlatılır.

Bağırsakta gaz ve şişkinliğe neden olan diğer faktörler arasında mikrobiyal floradaki bozulmalar, tıkayıcı lezyonlar, emilim bozuklukları ve ishal gibi durumlar sık görülür. Kabızlık da bağırsak transitinin yavaşlamasına yol açarak, bakterilerin gıdaları sindirmesi sonucu gaz oluşumunu artırabilir.

Safra kesesi taşları, safra kesesindeki çamur birikimi ve safra hareketinin yavaşlaması durumunda, yağların sindirimi gecikir ve gaz şişkinlik görülebilir. Pankreas hastalıklarında özellikle akut ve kronik pankreatitte gaz ve şişkinlik sık rastlanan şikayetlerdir. Akut pankreatitte ağrı atakları tanıyı kolaylaştırırken, kronik pankreatitte uzun süren ağrılar, gaz, şişkinlik, sindirim bozuklukları, eşlik eden şeker hastalığı ve ishal gibi problemler görülür.

Besin alerjileri ve mevsim geçişleri de gaz ve şişkinlik yaratabilir. Mevsim değişikliklerinde tüketilen farklı gıdalar bağırsak florasının değişmesine ve bazı maddelerin oluşmasına yol açarak sinir uçlarını uyarır ve şişkinlik hissi yaratır. Depresyon gibi durumlarda bağırsak duvarındaki duyarlılık değişebilir ve hastalar şişkinlik hissedebilir. Yoğun hava yutma da bağırsakta gaz birikimine neden olabilir.

Gaz ve şişkinlik şikayetiyle gelen hastalarda önce ayrıntılı hastalık öyküsü ve eşlik eden semptomlar değerlendirilir. Muayenede bağırsak sesleri, hassasiyet ve ağrı incelenir. Gerekirse endoskopik ve kolonoskopik incelemeler, tomografi veya MR ile detaylı değerlendirme yapılır.

Besin alerjisi veya intolerans durumlarında tanı, beslenme günlükleri, diyetisyen yardımı, alerji testleri, biyopsi, nefes testleri ve kan tetkikleri ile konur. Çölyak veya laktoz intoleransında glüten ve laktoz içeren gıdalar hayatından çıkarılır. Bazı durumlarda diyet değişikliği hızlı etki sağlarken, safra kesesi veya pankreas kaynaklı hastalıklarda tedavi süresi uzayabilir.

Tedavide sabırlı olmak ve doktorla iyi iletişim halinde olmak çok önemlidir. Ön tanı ile başlanan tedavilerde, hastalığın kesin nedeni henüz belirlenmemiş olabilir; bu durumda alternatif tanılar göz önünde bulundurulur ve kısa aralıklarla kontrollerle tedavi düzenlenir.